Hodegetrie iłżeckie

Maj w naszej kulturze jest miesiącem maryjnym. W kościołach w całej Polsce odbywają się nabożeństwa zwane majówkami. Pod wieloma figurami przydrożnymi pobożni odmawiają Litanię loretańską i śpiewają pieśni związane z kultem Maryi. Maj to również miesiąc, w którym obchodzony jest Dzień Matki. 26 maja składamy naszym mamom życzenia i wręczamy im upominki. Prawie każdy z nas w szkole podstawowej rysował laurki, które później wręczał swojej rodzicielce.

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych w naszym krajobrazie kulturowym przedstawień maryjnych jest typ ikonograficzny zwany hodegetrią. Ukazuje on Maryję trzymającą na ręku Dzieciątko Jezus, innymi słowy przedstawia matkę z dzieckiem.

Najbardziej znaną hodegetrią jest Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, ikona z Kaplicy Matki Bożej jasnogórskiego sanktuarium. Miejsce pielgrzymek wielu Polaków.

Wizerunki hodegetrii, czyli Maryi „wskazującej drogę” można spotkać w Iłży w uświęconej przestrzeni jaką są cmentarze oraz na figurach przydrożnych. Na starym cmentarzu przedstawienia Bożej Rodzicielki znajdują się na zabytkowych nagrobkach z ostatniej dekady XIX wieku i  pierwszej poł. XX wieku. Płaskorzeźbiony wizerunek hodegetrii obecny jest również na krzyżu na postumencie stojącym przy ul. Błazińskiej, wystawionym przez małżeństwo Trzpiołów w 1922 roku.

Najstarszą i najbardziej cenną iłżecką hodegetrią jest obraz, który do 2016 roku był umieszczony w ołtarzu głównym kościoła pw. Matki Boskiej Śnieżnej. Po profanacji kościoła, zniszczony wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem trafił do konserwacji. Podczas prac okazało się, że obraz pochodzi z warsztatu „Mistrza Matki Bożej z kościoła św. Marka w Krakowie” i pochodzi z trzeciej ćwierci XV wieku. Po odnowieniu powrócił do Iłży i obecnie prezentowany jest w kościele farnym.

Patrząc na obrazy Matki Bożej z Dzieciątkiem pamiętajmy, że Jej macierzyństwo było wyjątkowe i tragiczne. Po 33 latach od urodzenia swojego jedynego Syna musiała go pochować. Czy może być większy ból niż ten jaki czuje matka po stracie swojego dziecka?

Płaskorzeźba z nagrobka wystawionego w 1890 r. Fot. Łukasz Babula.

Wizerunek z figury ufundowanej w 1922 r. Fot. Łukasz Babula.

Cmentarz stary, nagrobek z 1928 r. Fot. Łukasz Babula.

Cmentarz stary, nagrobek z 1929 r. Fot. Łukasz Babula.

Obraz sprofanowany w 2015 r. Fot. Urząd Konserwatora Zabytków w Radomiu, 2015.

Prezentacja obrazu po konserwacji. Stoją od lewej: Kierownik Delegatury Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Witold Bujakowski, konserwatorka obrazu Barbara Krzaklewska-Friso, Prof. Małgorzata Szuster-Gawłowska, ks.  proboszcz iłżeckiej parafii pw. Wniebowzięcia NMP Stanisław Styś. Fot. (C) Agencja Gazeta, 2018.

źródło: https://radom.wyborcza.pl/radom/7,48201,24174096,niezwykle-odkrycie-w-kosciolku-w-ilzy-obraz-matki-bozej-duzo.html