Hodegetrie iłżeckie

Maj w naszej kulturze jest miesiącem maryjnym. W kościołach w całej Polsce odbywają się nabożeństwa zwane majówkami. Pod wieloma figurami przydrożnymi pobożni odmawiają Litanię loretańską i śpiewają pieśni związane z kultem Maryi. Maj to również miesiąc, w którym obchodzony jest Dzień Matki. 26 maja składamy naszym mamom życzenia i wręczamy im upominki. Prawie każdy z nas w szkole podstawowej rysował laurki, które później wręczał swojej rodzicielce.

Czytaj Więcej

70 lat temu powstał iłżecki „Chałupnik”

19 maja w Starachowicach, odbyło się Walne Zgromadzenie Założycielskie Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Chałupnik”. W konsekwencji w niedługim czasie powstała w Iłży spółdzielnia zrzeszająca rzemieślników różnych profesji z ośrodków ówczesnego województwa kieleckiego. Spółdzielnia była rozpoznawalna dzięki doskonałym wyrobom garncarskim oraz urokliwym laleczkom ubranym w stroje ludowe.

Pierwsza spółdzielnia garncarska została założona w Iłży już w dwudziestoleciu międzywojennym. Historię jej powstania opisuje Stanisław Pastuszkiewicz w swojej książce „Garncarstwo w Iłży w pierwszej połowie XX wieku”.

Po II wojnie światowej w związku organizacją przemysłu ludowego prowadzonego przez Cepelię (CPLiA) zaczęto w kraju tworzyć spółdzielnie rękodzielnicze, których celem była produkcja artykułów tradycyjnego rzemiosła. Moment powstania spółdzielni uwiecznił Andrzej Wajda w filmie „Ceramika iłżecka”. Początkowo w „Chałupniku”, oprócz garncarzy, byli w nim zatrudnieni osoby zajmujący się tkactwem, koszykarstwem, miotlarstwem.

Wyroby z etykietką „Chałupnik” Iłża były dostępne w sklepach Cepelii w Polsce i zagranicą w tym w Nowym Yorku, na jednej z najbardziej reprezentatywnych ulic tego miasta (Fifth Avenue).

Spółdzielnia „Chałupnik” darzona jest przez mieszkańców Iłży wielkim sentymentem. Nie ma chyba nic bardziej iłżeckiego niż gliniana miniaturka lichtarzyka albo dwojaczków wzorowanych na ludowych naczyniach. Wielu Iłżan było zatrudnionych w spółdzielni, lub znała kogoś, kto w niej pracował.

Muzeum nadal zbiera informacje o rzemiośle iłżeckim (w tym przede wszystkim o garncarstwie). Ponadto poszukujemy informacji o „Chałupniku” i prosimy o kontakt z jego byłymi pracownikami. W przyszłości planowana jest monografia spółdzielni, która omawiałby jej historię i zawierała wiele materiałów ikonograficznych. Liczymy na Waszą pomoc.

W ubiegłym roku, dzięki Stowarzyszeniu Iłża 2039, można było wysłuchać wykładu o historii „Chałupnika”.

Łukasz Babula 

https://www.facebook.com/events/555637425228122/

No fot. spółdzielcy z „Chałupnika”, w środku wybitna ceramiczka ludowa Jadwiga Kosiarska, lata 50. XX w., autor nieznany, ze zbiorów MRI.

Upamiętnienie Adama Bednarczyka

W setną  rocznicę urodzin Adama Bednarczyka, na budynku Muzeum Regionalnego, została odsłonięta tablica upamiętniająca iłżeckiego historyka-regionalistę i nowego patrona muzeum.

Muzeum Regionalne zostało założone przez Pana Adama w 1971 roku. Pierwotnie jako muzeum społeczne nosiło nazwę Muzeum Ziemi Iłżeckiej. Pracownicy muzeum kontynuują pracę i pasję Adama Bednarczyka oraz są spadkobiercami jego kolekcji.

W 2018 roku, dzięki staraniom stron zainteresowanych – Pana Dariusza Bednarczyka, Urzędu Gminy Iłża i Muzeum Regionalnego, ta ostatnia instytucja znalazła się w posiadaniu bezcennej kolekcji rękopisów, maszynopisów, fotografii, książek i wielu dokumentów, jakie zbierał Pan Adam przez całe swoje życie. W 2019 roku Muzeum Regionalne na własny wniosek, a uchwałą Rady Miasta, zyskało imię Adama Bednarczyka.

Na marmurowej tablicy, umieszczonej po lewej stronie wejścia od strony podwórza, wyryty został napis:

MUZEUM

im. ADAMA BEDNARCZYKA

W STULECIE URODZIN PATRONA

5 MAJA 2020

 

Tablicę odsłonił Burmistrz Miasta Iłży Przemysław Burek oraz Przewodnicząca Rady Miasta Agnieszka Okruta.

Obecnie na budynku muzeum umieszczone są trzy tablice. Każda z nich świadczy o bogatej przeszłości tego miejsca.

Innym upamiętnieniem patrona muzeum będzie wydanie okolicznościowej pocztówki w ramach Radomskiej Inicjatywy Pocztówkowej oraz publikacja książki ze zbiorem artykułów prasowych naszego dzisiejszego solenizanta.