Przystań rowerem

Obok recepcji Miejsko-Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Iłży, powszechnie nazywanego Przystanią, stanął nietypowy stojak na rowery. Jest w formie garnka i w kolorze przypominającym tradycyjną brązową polewę, jakiej używali iłżeccy ceramicy. Oryginalny jest nie tylko jego kształt, ale i nazwa, która brzmi: „przystojnik”.

Stojak został zaprojektowany przez pracownika Muzeum Regionalnego w Iłży, Łukasza Babulę, który na co dzień zajmuje się ceramiką ludową oraz jest miłośnikiem jazdy na rowerze. Inspiracją do stworzenia oryginalnego stojaka była lektura książki Davida Byrne’a „Dzienniki rowerowe” (2011). Lider zespołu Talking Heads zaprojektował dla wybranych dzielnic Nowego Jorku stojaki nawiązujące swoim kształtem do tego, z czym kojarzone są konkretne nowojorskie kwartały. Podobna idea, jaka została opisana w książce, przyświecała i w tym przypadku. W wyniku połączenia lokalnego rzemiosła z nowymi potrzebami społecznymi powstał stojak kształtem przypominającym garnek, który z kolei symbolizuje garncarstwo, z którego była słynna Iłża. Jego zgeometryzowana forma odnosi się do przetworzenia formy w duchu współczesności. Jednocześnie wyglądem nawiązuje do polecanego przez organizacje rowerowe stojaków u-kształtnych, czyli takich o które można oprzeć cały rower i bezpiecznie przypiąć go za ramę i koło.

Podobny sposób myślenia miał  Stanisław Pastuszkiewicz, wybitny twórca ludowy, który opierając się na tradycyjnych wzorcach projektował nowe formy naczyń dostosowane do aktualnych potrzeb odbiorcy. Sam stojak można odbierać  również jako użytkową rzeźbę miejską tworzącą klimat kulturowy i jednocześnie służącą jako podpórka do przypinania rowerów. Gliniane naczynia ceramików iłżeckich również można traktować jak przedmioty codziennego użytku, jednak trzeba pamiętać, że różnego rodzaju dzbanki, misy i garnki były też przejawem unikalnej sztuki.

Stojak na rowery może pozostać stojakiem rowerowym, ale w mieście leśmianowskim tak nie wypada i trzeba koniecznie stworzyć dla niego nową nazwę – neologizm. Tak powstało słowo „przystojnik”, ze zrostu słów „przystawać” i „stojak”. „Przystojnik” to wyraz przekazujący kilka idei. Przede wszystkim odnosi się do miejsca, gdzie stanął jego prototyp, czyli do Przystani. Warto dodać, że przystań MGOSiR-u to także teren, gdzie odbywają się Jarmarki Sztuki Ludowej, na których można między innymi spotkać ceramików. Następne skojarzenie wiąże się z określeniem przystojny, czyli – dobrze wyglądający. David Byrne „zrobił kilka zabawnych stojaków”, nam udało się wymyślić zabawną nazwę, pozbawioną bezbarwności technicznego określenia konstrukcji.

Przystań została wybrana na miejsce ustawienia prototypu stojaka, ponieważ tam każdy będzie miał do niego łatwy dostęp. Konstrukcja pomalowana jest trzema warstwami farby i miejmy nadzieję, że powierzchnia szybko pokryje się rysami, gdyż będzie to świadczyło o tym, że stojak jest często używany. Jeżeli projekt zostanie zaakceptowany, następne stojaki zostaną wykonane z metalu ocynkowanego i pomalowane proszkowo, co zapewni ich estetyczny wygląd przynajmniej na kilka (naście) lat. Jest to projekt społeczny, zatem nie zostanie on zrealizowany bez poparcia mieszkańców gminy. Został stworzony przez rowerzystę dla rowerzystów. Jeżeli funkcjonalność tej niezwykłej podpórki na rowery sprawdzi się oraz jeżeli stojak będzie się podobał, zostanie zamówiona ich większa liczba w dwóch rozmiarach (mniejszy i większy) oraz trzech kolorach nawiązujących do charakterystycznych barw polew (brązowy, zielony i żółty). „Przystojników” nie będzie jednak wiele, gdyż za duża ilość zaszkodzi ich sile oddziaływania. Istnieje również szansa, że po wdrożeniu projektu staną one też w innych miastach. W rok po promocji książki Stanisława Pastuszkiewicza Iłża znowu może przypomnieć swoje garncarskie tradycje.

Pierwszy stojak został wykonany przez uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych pod kierunkiem Pana Leszka Giemzy, któremu ślę serdeczne podziękowania, przede wszystkim za wyrozumiałość. Wyrazy wdzięczności za okazaną pomoc oraz profesjonalne rady należą się również Dyrektorowi ZSP Panu Dariuszowi Leśkiewiczowi. Jakie to szczęście mieć w sąsiedztwie szkołę z tak dobrze zarządzanymi i funkcjonującymi warsztatami.

Łukasz Babula 

 

Pierwszy szkic projektu, który powstał zimą 2017 roku

 

Stojak, jeszcze bez nóżek do mocowania. 

 

Pierwsza przymiarka roweru i stojaka. 

Przy pamiątkowym zdjęciu pozują pracownicy muzeum. 

 

Przystojnik na Przystani. 

 

Przystojnik z jednym miejscem wolnym na rower.