Muzeum | Muzeum Regionalne w Iłży

Piękna nasza Polska cała to tytuł wystawy,która obrazuje zafascynowanie historią, kulturą, przyrodą krajobrazem i zabytkami. A także jest to wystawa o ludziach i ich roli w historii

Autorem jest ksiądz Stanisław Drąg kapłan i artysta, pogodny zainteresowany drugim człowiekiem; twórca ciągle poszukujący nowych zajęć, zgłębiający kulturę i tradycję, patriota i nauczyciel. Jego działalność społeczną i upowszechnianie wiedzy historycznej zauważyli wierni w każdym regionie, w którym przyszło mu żyć i pracować.

Uczestniczył w ponad 100 wystawach indywidualnych i zbiorowych. Swoje prace prezentował m.in. w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu, Muzeum Historyczno-Archeologicznym w Ostrowcu, Muzeum Regionalnym w Kozienicach, Zamku Książ w Wałbrzychu, Seminarium Duchownym w Sandomierzu i Radomiu, kościołach i ośrodkach kultury

Wystawę obrazów uzupełnia część historyczna ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Iłży oraz prywatnych zbiorów A.Bednarczyka wypożyczonych dzięki uprzejmości D.Bednarczyka. prezentująca pamiątki związane z działalnością POW.Ta część ekspozycji przedstawia cenne obiekty o znaczeniu historycznym które dokumentują dzieje POW w Iłży. Większość to pamiątki przekazane dla muzeum przez Pana Janusza Szymańskiego, którego ojciec – Adam Szymański był czynny udział w ruchach patriotycznych podczas pierwszej wojny światowej oraz w dwudziestoleciu międzywojennym.

W roku 1914, w przededniu wojny 1914-1918, Iłża znajdowała się pod zaborem rosyjskim. W wyniku sytuacji na froncie, wojska rosyjskie zostały wyparte z Iłży, ich miejsce zajęli Austriacy.

W tym samym czasie rozpoczął się rozkwit polskich organizacji społecznych o charakterze niepodległościowym. Jedną z nich była Polska Organizacja Wojskowa powstała w sierpniu 1914r z inicjatywy Józefa Piłsudskiego.w wyniku połączenia konspiracyjnych grup Polskich Drużyn Strzeleckich i Związku Walki Czynnej.
W Iłży organizowanie POW rozpoczęło się zimą 1916 roku pod nazwą Towarzystwo Piechur. Miała to być, jak wynikało z celów statutowych, organizacja sportowo- gimnastyczna, ale w rzeczywistości była „przykrywką” działalności o charakterze politycznym a pierwszym komendantem obwodu zostaje ksiądz Piotr Malinowski.

Wiosną 1917 roku przystąpiono do ćwiczeń wojskowych, które odbywały się na zamku iłżeckim pod komendą Maksymiliana Jakubowskiego.W czerwcu oddział liczył już 60 członków. Przystąpiono też do organizacji oddziałów lokalnych w Seredzicach, Krzyżanowicach, Rzeczniowie, Grabowcu, Siennie, Kazanowie i Ciepielowie. W marcu 1918 roku. komendantem II obwodu zostaje Maksymilian Jakubowski.

W związku z tym POW postanowiło 22 października 1918 roku wystąpić zbrojnie – rozbroić żandarmów i żołnierzy zajmujących się rekwizycją.

Celem był posterunek żandarmerii w Antoniowie, peowiacy mieli zamiar zdobycia w tej akcji dodatkowej broni i amunicji, potrzebnej do rozbrojenia posterunku w Iłży. Dowódcy ustalili, że pod komendą Maksymiliana Jakubowskiego wyruszy do akcji I oddział, liczący 12 peowiaków, a pod komendą Franciszka Gołębiowskiego – II oddział, liczący również 12 osób.

Komendant Jakubowski spotkał się z Austriakami już przed domem Sunderlanda i chciał rozbroić oficera austriackiego. Na prośbę oficera, któremu groziła kara za oddanie broni, zaniechał zamiaru i postanowił zawrócić na posterunek przy ulicy Błazińskiej. Doszło do strzelaniny podczas której komendant został ranny. Mimo przewiezienia do szpitala zmarł podczas operacji.

Pogrzeb komendanta był manifestacją polityczną, w trakcie wkładania trumny do grobu, doszło do strzelaniny pomiędzy żandarmami a żałobnikami. Nikt nie odniósł obrażeń.
Miejsce, w którym został postrzelony Jakubowski, upamiętnione jest tablicą, wmurowaną w ścianę przytułku dla ubogich, obecnie Muzeum Regionalnego. Uroczystość wmurowania tablicy odbyła się 22 października 1938 roku- w dwudziestą rocznicę tragicznych wydarzeń.

Maksymilian Jakubowski odznaczony został Krzyżem Niepodległości z 2 Mieczami i Orderem POW. Grób znajduje się na tzw. Starym Cmentarzu.

Nastąpiły aresztowania mieszkańców Iłży za pomoc i sympatię dla POW.
Aresztowanych wywieziono do Radomia. Uwolniono ich 1 listopada 1918 w czasie rozbrojenia okupantów. Po rozbrojeniu i zaprowadzeniu porządku zapewniającego spokój ludności komendant oddziału przystąpił do organizowania kompanii wojska pod nazwą III Kompania Iłżecka 24 p.p. w Radomiu..
Do Iłży zawitała wreszcie tak długo oczekiwana niepodległość.